بررسی اثربخشی الگوی تدریس تغییر مفهومی بر یادگیری مفاهیم الکتریسیته ساکن

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی الگوی تغییر مفهومی بر یادگیری مفاهیم الکتریسیته ساکن صورت گرفته است. این الگو یکی از روش های فعال تدریس است که بر توجه به پیش زمینه ی ذهنی دانش آموزان تأکید دارد و اصول زیربنایی آن از نظریه ی سازنده گرایی گرفته شده است. پژوهش های صورت گرفته نشان می دهند معلومات دانش آموزان در زمینه فیزیک اغلب به جای اینکه سودمند و قابل استفاده باشد جنبه صوری دارد، همچنین دانش آموزان در درک مفاهیمی همچون الکتریسیته ساکن با مشکل مواجه اند و تصور و درک درستی از آن ها نداشته و دچار کج فهمی هستند. تحقیقات نشان می دهد که دانش آموزان در درک مفاهیم الکتریسیته ساکن با مشکل مواجه اند و تصور و درک درستی از آن ها نداشته و دچار کج فهمی هستند. بنابراین تلاش برای بهبود وضعیت آموزشی فیزیک و توجه ویژه به کج فهمی ها و چگونگی رفع آن ها لازم و ضروری به نظر می رسد. در طول سه دهه ی گذشته در مورد کج فهمی های دانش آموزان در حیطه ی علوم پژوهش های زیادی انجام شده است. این پژوهش ها نشان می دهد که شیوه تدریس سنتی نمی تواند در کاهش کج فهمی ها موثر باشد. در میان راه حل هایی که پژوهشگران برای این مهم پیشنهاد نمودند. دیدگاه تغییر مفهومی توجه بیشتری را جلب نمود و پژوهش ها نشان داد که تغییر مفهومی در یادگیری معنادار مفاهیم علمی موثر واقع گردیده است. پایه های دیدگاه تغییر مفهومی به تلاش فلاسفه و مورخین برای توضیح نظریه تغییر در علوم برمی گردد. توماس کوهن (1962) در کتاب معروف ساختار انقلاب های علمی بیان می کند که عملکرد علم درون دستگاهی از عقاید مشترک و فرضیات رخ می دهد که یک مدل را می سازد و کشف زمانی اتفاق می افتد که یک پدیده در این مدل نگنجد و با آن مطابقت نداشته باشد. در این راستا محققان دیگری همچون پسنر، استرایک، هیوسون و گرت سوگ (1982)، به شباهت میان چگونگی تغییر در علوم و احتیاج دانش آموزان به تغییر چارچوب های ذهنی و جایگزینی آن با مفاهیم علمی اشاره کردند. بر طبق تحقیقات پسنر و همکارانش چهار شرط برای روی دادن تغییر مفهومی ضروری است:1) دانش آموزان باید از مفاهیم موجود در ذهن شان عدم رضایت داشته باشند.2) مفاهیم جدید باید روشن، صریح و قابل فهم باشند.3) مفاهیم جدید باید پذیرفتنی و باورکردنی باشند.4) مفاهیم جدید باید قابل کاربرد باشند. به همین سبب الگویی بر گرفته از این نظریه با نام الگوی تغییر مفهومی برای پژوهش در نظر گرفته شد. . جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر سال سوم دبیرستان شهرستان اردل هستند. طرح این پژوهش چهار گروه سولومن است که نمونه های انتخاب شده جزء نمونه های در دسترس است که به طور تصادفی دو گروه برای نمونه آزمایشی و دو گروه برای نمونه کنترل انتخاب شده اند. ابزار اندازه گیری متغیرها شامل آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته است که پرسش های آن در سه حیطه ی دانستن، فهمیدن و به کار بستن اند. از شاخص های مرکزی و پراکندگی و آزمون های t و تحلیل واریانس دو طرفه برای آزمون فرضیه ها استفاده شد. نتایج نهایی پژوهش نشان می دهد که شیوه تدریس تغییر مفهومی به شیوه تدریس سنتی در میزان یادگیری مفاهیم فیزیک و در کشف کج فهمی ها و اصلاح آن ها برتری دارد.